تحلیل زمانی – مکانی بیماری سالک در استان کرمانشاه

چکیده بیماری سالک پوستی (لیشمانیوز) از جمله بیماری هایی است که در مناطق گرمسیر ی دنیا گزارش شده است. استان کرمانشاه از جمله این مناطق گرمسیری می باشد که در سال های اخیر با گسترش بیماری سالک جلدی (لیشمانیوز پوستی) مواجه است. مناطق گرمسیری این شهرستان از کانون های مهم آلودگی بیماری سالک استان کرمانشاه بر اساس شرایط آب و هوایی و شرایط اکولوژیکی می باشد. این بیماری به عنوان یک مشکل بهداشتی مهم مورد توجه قرار گرفته است. مخزن این بیماری در نوع روستایی (مرطوب) جوندگان و در نوع خشک (شهری) انسان است. ناقل این بیماری پشه خاکی به نام فلبوتوموس می باشد. در مناطقی از استان کرمانشاه که دارای آب و هوای نیمه گرم و خشک می باشد، پشه خاکی در فصل گرم سال شروع به فعالیت می-کند، و با نیش زدن انگل بیماری زا را وارد بدن میزبان می کند خسارات روحی و روانی که این بیماری به علت جای زخم و جوش گاه و هم چنین هزینه های ناشی از درمان دارد قابل توجه است؛ لذا شناسایی این مناطق در استان لازم و ضروری است. در حقیقت با شناسانده شدن این مناطق می توان مسئولین بهداشت در استان زمان های خطر مبتلا به بیماری را به مردم گوشزد کنند؛ و توصیه های لازم برای جلوگیری از مبتلا به بیماری در مناطق بومی و غیر بومی به مردم استان ارائه کنند. در این پژوهش سعی بر شناسایی مکان هایی در استان کرمانشاه که مستعد برای شیوع بیماری هستند؛ و هم چنین شناسایی زمان هایی از سال که این مکان ها دارای بیشترین میزان بروز هستند دارد. داده های بیماری سالک در این پژوهش از پرونده بیماران، در مرکز بهداشت استان کرمانشاه در طی دوره آماری 1390-1382 استخراج شده است. داده های هواشناسی که شامل دما، بارش، رطوبت نسبی می باشد، نیز به صورت ماهانه از ایستگاه های اقلیمی و سینوپتیک مستقر در استان کرمانشاه استفاده شده است. سپس داده های هواشناسی با استفاده از نرم افزار اکسل و داده های بیماری با استفاده از نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. هم چنین برای نشان دادن پراکنش فضایی بیماری بر حسب جمعیت در نقاط مختلف و تهیه نقشه های پراکنش بیماری و نقشه های اقلیمی مرتبط با آن از نرم افزار gis استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد مناطق شیوع این بیماری منطبق بر آب و هوای نیمه گرم و خشک می باشد. فصل مبتلا به بیماری اوایل فصل تابستان و فصل بروز بیماری فصل پاییز می باشد. در فصل تابستان که متوسط دما بالاست بیماری پایین است و در فصل پاییز که بیماری بالا می باشد دما پایین است. همزمان با بالا رفت رطوبت و میزان بارش بیماری هم افزایش می یابد. مردان بیشتر از زنان به بیماری مبتلا می شوند. از نظر سنی، گروه سنی فعال جامعه بیشتر از دیگر افراد جامعه مبتلا می شوند. شایان ذکر است که در مناطق غیر بومی بیماری به علت مسافرت به مناطق بومی بروز پیدا می کند. واژه های کلیدی : استان کرمانشاه، اقلیم، سالک پوستی، فلبوتوموس